Kancelaria Prawna RESPO
Dłużnik ogłosił restrukturyzację. Co zrobić?
Dłużnik ogłosił restrukturyzację. Co zrobić?
Dłużnik ogłosił restrukturyzację? Co zrobić? Dowiedz się, jak wierzyciel może zabezpieczyć swoje prawa w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Z tego wpisu dowiesz się:
- Czym jest restrukturyzacja?
- Czy można prowadzić egzekucję wobec dłużnika w restrukturyzacji?
- Czy mogę domagać się spłaty wierzytelności od dłużnika w restrukturyzacji?
- Czy mogę pozwać o zapłatę dłużnika w restrukturyzacji?
- Co może zrobić i jakie prawa ma wierzyciel w postępowaniu restrukturyzacyjnym?
- W jaki sposób następuje spłata zobowiązań w restrukturyzacji?
- Co dzieje się z długami po zakończeniu restrukturyzacji?
- Jakie zobowiązania dłużnika nie zostaną objęte układem w ramach restrukturyzacji?
- Skąd mam wiedzieć, że dłużnik otworzył restrukturyzację?
- Jak zabezpieczyć się przed restrukturyzacją kontrahenta?
Czym jest restrukturyzacja?
Restrukturyzacja oznacza wszelkie działania naprawcze podejmowane w celu trwałej poprawy kondycji finansowej firmy. Głównym celem restrukturyzacji jest uchronienie przedsiębiorstwa przed upadłością. W polskim prawie restrukturyzacja została uregulowana w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz. 978; tj. z dnia 11 września 2024 r. Dz.U. z 2024 r. poz. 1428).
Dłużnik ogłosił upadłość. Co zrobić?
Ustawa Prawo restrukturyzacyjne reguluje zawieranie przez dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością układu z wierzycielami oraz skutki układu, a także przeprowadzanie działań sanacyjnych.
Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
Restrukturyzację przeprowadza się w ramach następujących postępowań restrukturyzacyjnych:
1) postępowania o zatwierdzenie układu,
2) przyspieszonego postępowania układowego,
3) postępowania układowego,
4) postępowania sanacyjnego.
Wybór rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego zależy nie tylko od preferencji dłużnika, ale również od dodatkowych warunków, które trzeba spełnić. Na przykład postępowanie o zatwierdzenie układu może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Chodzi o sytuację trwałej utraty zdolności płatniczej (przesłanka płynnościowa). Ponadto dłużnik będący osobą prawną (np. spółka z o.o.) albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej (np. spółka komandytowa), jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące (przesłanka zadłużeniowa). Z kolei przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
Czy można prowadzić egzekucję komorniczą wobec dłużnika, który ogłosił restrukturyzację?
Restrukturyzacja ma na celu uchronienie dłużnika przed upadłością. Aby zapewnić realizację tego celu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego możliwości dochodzenia swoich roszczeń przez wierzycieli zostają ograniczone.
W konsekwencji restrukturyzacja ma wpływ zarówno na możliwość wszczęcia nowych postępowań egzekucyjnych, jak również na toczące się postępowania. Postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia restrukturyzacji. Po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego niedopuszczalne jest również wszczynanie nowych postępowań egzekucyjnych dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem. Dotyczy to zarówno egzekucji prowadzonej przez komornika, jak i przez organy egzekucji administracyjnej. W przypadku uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa.
Zakaz kontynuowania i wszczynania postępowań egzekucyjnych nie dotyczy natomiast wierzytelności nieobjętych układem, a zatem np. zobowiązań dłużnika powstałych po dniu otwarcia postępowania, jak również egzekucji roszczeń, których nie można uznać za wierzytelności, a więc np. roszczeń o zaniechanie naruszeń prawa lub wydanie rzeczy.
Szczególna regulacja przewidziana jednak została w odniesieniu do postępowania sanacyjnego, a mianowicie po otwarciu postępowania sanacyjnego wszystkie postępowania egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, ulegają zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Po otwarciu postępowania sanacyjnego niedopuszczalne będzie zatem wszczęcie jakiejkolwiek egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej.
Czy mogę domagać się spłaty wierzytelności w trakcie restrukturyzacji?
Otwarcie restrukturyzacji powoduje istotne skutki dla dłużnika i wierzyciela w zakresie spełniania świadczeń. Domaganie się spłaty wierzytelności od dłużnika w restrukturyzacji staje się ograniczone po otwarciu postępowania. Przepisy przewidują bowiem, że spełnianie świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem, jest niedopuszczalne. Zakaz regulowania tych zobowiązań to nie tylko powinność, ale obowiązek, zarówno dłużnika, jak i nadzorcy sądowego lub zarządcy.
Od powyższego zakazu istnieją jednak wyjątki dotyczące: wierzytelności alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, a także roszczeń o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw oraz wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, po wejściu spadku do masy układowej lub sanacyjnej. W pewnych sytuacjach zakaz ten nie będzie również dotyczył wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Przykładowo, jeżeli wierzyciele, którym przysługują wierzytelności ze stosunku pracy (pracownicze), nie wyrażą zgody na objęcie układem, wówczas nie istnieje zakaz regulowania tych wierzytelności.
Ponadto dłużnik, wobec którego prowadzone jest postępowanie restrukturyzacyjne, ma obowiązek bieżącego regulowania zobowiązań powstałych po dniu otwarcia postępowania, które nie są objęte układem.
Dłużnik ogłosił restrukturyzację. Co zrobić? Wierzycielowi przysługuje szereg uprawnień, które pozwalają mu na ochronę jego interesów i wpływ na przebieg procesu restrukturyzacji dłużnika
Czy mogę wszcząć postępowanie sądowe o zapłatę wobec dłużnika w restrukturyzacji?
Otwarcie restrukturyzacji nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela postępowań sądowych w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności. Nie znaczy to jednak, że postępowania restrukturyzacyjne nie mają jakiegokolwiek wpływu na postępowania sądowe prowadzone przeciwko dłużnikowi w restrukturyzacji. I tak na przykład po otwarciu postępowania układowego lub sanacyjnego wszczęcie postępowania sądowego w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności skutkować będzie obciążeniem kosztami postępowania wszczynającego postępowanie, o ile nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności. W trakcie sądowej restrukturyzacji wierzyciel, któremu przysługuje wierzytelność niesporna, powinien zatem rozważyć celowość wszczynania postępowań o zapłatę.
Co może zrobić wierzyciel w postępowaniu restrukturyzacyjnym, aby odzyskać pieniądze od dłużnika?
Uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego są dłużnik, a także wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna oraz wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność sporna i który uprawdopodobnił swoją wierzytelność oraz został dopuszczony do udziału w sprawie przez sędziego-komisarza.
W czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego wierzycielowi przysługuje szereg uprawnień, które pozwalają mu na ochronę jego interesów i wpływ na przebieg procesu restrukturyzacji dłużnika. Do najważniejszych uprawnień wierzyciela należą prawo do skłania pism, przeglądania akt postępowania, wniesienia sprzeciwu co do pominięcia wierzytelności w spisie wierzytelności, udziału w zgromadzeniach wierzycieli, głosowania nad układem, wnoszenia zastrzeżeń przeciwko układowi, wniesienia zażalenia na zatwierdzenie układu i wiele innych. Wierzyciel może również złożyć pismo ze wskazaniem sumy wierzytelności przysługującej mu od dłużnika, czyli po prostu dokonać zgłoszenia swojej wierzytelności. W czasie trwania restrukturyzacji wierzyciel powinien zatem zadbać o zabezpieczenie swoich praw. Tym bardziej, że po prawomocnym zatwierdzeniu układu wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności, łącznie z wypisem prawomocnego postanowienia zatwierdzającego układ, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi. Ponadto po prawomocnej odmowie zatwierdzenia układu lub prawomocnym umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzyciela i przysługującej mu wierzytelności, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi.
W jaki sposób następuje spłata zobowiązań w postępowaniu restrukturyzacyjnym?
Zgodnie z przepisami ustawy restrukturyzacja zobowiązań dłużnika może obejmować w szczególności:
1) odroczenie terminu wykonania,
2) rozłożenie spłaty na raty,
3) zmniejszenie wysokości,
4) konwersję wierzytelności na udziały lub akcje,
5) zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.
Wyliczenie to ma charakter tylko przykładowy, a więc możliwe jest zaproponowanie również innych sposobów restrukturyzacji, o ile nie będą naruszać innych przepisów prawa. Przykładowo warunki restrukturyzacji zobowiązań dłużnika powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli, a jeżeli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli, jednakowe dla wierzycieli zaliczonych do tej samej grupy, chyba że wierzyciel wyraźnie zgodzi się na warunki mniej korzystne. Szczególne zasady restrukturyzacji przewidziane są w odniesieniu do zobowiązań dłużnika stanowiących pomoc publiczną oraz zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Ponadto w ramach każdej restrukturyzacji możliwe jest zaproponowanie jednego lub kilku sposobów restrukturyzacji zobowiązań dłużnika, a więc możliwe jest np. zaproponowanie jednoczesnego zmniejszenia wysokości wierzytelności i jej spłaty w ratach.
Co dzieje się z długami po zakończeniu restrukturyzacji?
O ile dłużnikowi udało się w ramach restrukturyzacji zawrzeć układ z wierzycielami, który następnie został prawomocnie zatwierdzony przez sąd, to właśnie układ będzie określał co stanie się z długami. Układ może przewidywać różne sposoby restrukturyzacji zobowiązań dłużnika, np. odroczenie płatności, rozłożenie na raty lub też umorzenie części zadłużenia. Zadłużenie upadłego powinno zatem zostać spłacone na warunkach określonych w układzie. Jeżeli układ przewiduje częściowe umorzenie zadłużenia, wówczas do tego umorzenia dojdzie dopiero po wykonaniu układu. Sam fakt zatwierdzenia układu restrukturyzacyjnego nie oznacza jeszcze, że wierzyciel traci definitywnie możliwość domagania się spłaty całości przysługującej mu wierzytelności. Gdyby dłużnik nie wywiązał się z warunków układu, wierzyciel będzie mógł wystąpić o uchylenie układu i domagać się spłaty całości zadłużenia tak jakby układ w ogóle nie został zawarty.
Jakie zobowiązania dłużnika nie zostaną objęte układem w ramach restrukturyzacji?
W postępowaniu restrukturyzacyjnym układem są objęte wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a także odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego oraz wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu.
Nie zostaną natomiast objęte układem wierzytelności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, a także roszczenia o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw oraz wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, po wejściu spadku do masy układowej lub sanacyjnej.
Ponadto układ nie obejmuje wierzytelności ze stosunku pracy, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem. Układ nie obejmuje również wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem, a także gdy dłużnik przedstawił wierzycielowi, którego wierzytelność jest zabezpieczona, propozycje układowe przewidujące pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie albo przewidujące zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia. Układ nie obejmuje również co do zasady wierzytelności powstałych po dniu otwarcia postępowania, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.
Dłużnik ogłosił restrukturyzację. Co zrobić? Jeśli dłużnik nie wywiąże się z warunków układu, wierzyciel może wystąpić o uchylenie układu
Skąd mam wiedzieć, że dłużnik jest w restrukturyzacji?
Obwieszczeń na temat restrukturyzacji dokonuje się obecnie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ). W poprzednim stanie prawnym publikacja informacji na temat dłużników w restrukturyzacji następowała w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG). Ze względu na istotne skutki prawne, jakie powoduje otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych, ważne jest monitorowanie sytuacji swoich kontrahentów i wpisów w KRZ.
Jak zabezpieczyć się przed restrukturyzacją kontrahentów?
Restrukturyzacja może skutkować dla kontrahentów restrukturyzowanego dłużnika bardzo negatywnymi konsekwencjami finansowymi.
Po pierwsze dlatego, że po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego możliwości dochodzenia swoich roszczeń przez wierzycieli zostają ograniczone. Ograniczona lub wręcz całkowicie wyłączona zostanie również możliwość prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika. Po drugie, propozycje układowe będą często przewidywać zmniejszenie wysokości wierzytelności oraz odroczenie spłaty. Po trzecie, postanowienia umowy zawartej z kontrahentem zastrzegające na wypadek złożenia wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, układowego lub sanacyjnego lub jego otwarcia zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest dłużnik, są nieważne. Co więcej postanowienie umowy, której stroną jest dłużnik, uniemożliwiające albo utrudniające osiągnięcie celu przyspieszonego postępowania układowego, układowego lub sanacyjnego jest bezskuteczne w stosunku do masy układowej.
Czy wierzyciel może zatem w jakiś sposób ograniczyć negatywne skutki finansowe otwarcia restrukturyzacji swojego dłużnika? Po pierwsze możliwe jest skonstruowanie takich klauzul umownych, które nie będą nieważne lub bezskuteczne z powodu naruszenia przepisów prawa restrukturyzacyjnego. Warto zatem dokonać przeglądu stosowanych umów pod kątem ich skuteczności i zabezpieczenia swoich interesów na wypadek otwarcia restrukturyzacji. Po drugie dość skutecznie chronią interesy wierzyciela takie zabezpieczenia jak hipoteka i zastaw rejestrowy, a także przewłaszczenie na zabezpieczenie z datą pewną oraz poręczenie przez osobę trzecią.
Potrzebujesz pomocy w swojej sprawie?
Zobacz również:
Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego
Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego: jak oddłużyć gospodarstwo? Dowiedz się, jak zrestrukturyzować gospodarstwo rolne!
Kim jest Doradca Restrukturyzacyjny?
Kim jest doradca restrukturyzacyjny? Specjalista od restrukturyzacji i upadłości. Czym zajmuje się i jak zostać doradcą restrukturyzacyjnym?
Postępowanie restrukturyzacyjne – czym jest?
Postępowanie restrukturyzacyjne – czym jest? Dowiedz się, jakie są rodzaje restrukturyzacji i jak chroni dłużnika przed upadłością.
Co to jest restrukturyzacja?
Co to jest restrukturyzacja? Dowiedz się na czym polega spłata długów i ochrona przed egzekucją w ramach procesu restrukturyzacji.